مُستَبِدَلیشاه، ماحصل زحمت و تفکر
درباره نمایش مستبدلیشاه
کرمان امین-محسن قائمی؛ مستبدلیشاه از ۱۶ بهمن در تماشاخانه علی معلم کرمان به روی صحنه رفته و تا چهار اسفند هرشب ۷:۳۰ اجرا دارد. در باب این اثر سخن بسیار میتوان گفت. آنچه در ادامه میآید حاصل برداشتِ من از دیدن این نمایش در شب اول اجرایش است:
۱. مستبدلیشاه حاصل زحمت است و این یک تعارف نیست. کار تمرین شده است، به معنای درست کلمه تمرین شده؛ شاهدش اینکه ما اجرای اول را دیدیم و انصافا کار تا حد زیادی پخته و درست اجرا شد.
۲. اینکه تاریخ روایت کنید و جذاب و همهفهم باشد، اینکه طنزش به لوده نکشد، زبان تاریخیاش قابل فهم باشد، لهجهاش کارکرد غیر از تمسخر داشته باشد، سخت است. مستبدلیشاه در اکثر لحظاتش اینگونه بود.
۳. مسئله مهم داشتن سبک، پایبندی به سبک، خلاقیت در سبک، انطباق سبک با محتوا و رعایت سبک در همه ارکان بود. مستبدلیشاه سبک دارد و همه آنچه گفته شد در آن رعایت شده. همه چیز در خدمت کار است، تیپسازی (که بازیگران در اکثر آنها درجه یک بودند)، اپیزودیک بودن کار، توضیحات وسط صحنه (به جز آنچه که کارگردان فیالبداهه میگفت و به نظرم نیاز نبود) سکوی وسط صحنه، بیچیز بودن (به معنای کلمه و نه به معنای تخصصی آن)، استفاده از المان، همخوانیها و البته موسیقیِ بهجا (هم در انتخاب و هم در کارکرد) همه در اختیار سبک هستند و سبک در اختیار محتواست. این یعنی کار اندیشیده شده.
۴. مشکل در تراکم است. نویسنده نسبت به ایدههایش بیرحم نبوده و حیفش آمده حذف کند. همین شده که محتوای متراکم ذهن را خسته میکند. بدتر از آن، محیط کوچک سالن باعث شده تعداد زیاد بازیگر و حضور عوامل فضا را متراکم و شلوغ جلوه کند و این مسئله آستانه تحمل مخاطب را هدف قرار میدهد.
۵. کار به معنای واقعی کارگردانی شده است، بدین معنا که بازیگران به خوبی هدایت شدهاند، ایدههای اجرایی خلاق و متناسب محتوا شکل گرفتهاند و هماهنگیها راضی کننده است. این یعنی که کار حاصل زحمت است و از ادا درآوردن پرهیز میکند.
۶. این بند را احساسی مینویسم و پیش از شروع، عذرخواه مخاطبان این نوشتهام. اغلب عوامل کار بردسیریاند و نشان دادند شهر بردسیر همچنان از نقاط تئاترخیز کرمان است. دمِ وحیدجان هجینی گرم که پای کار ایستاده، فاطمههای هجینی و اکبری، امیر بهاالدینی، سعید جانِ مجیدی همه از بردسیرند و من را به ذوق آوردند.
۷. مستبدلیشاه دیدن دارد چون در فرم و محتوا حرف برای گفتن دارد چون کار حاصلِ زحمتِ متفکرانه است.
پیشنهاد میکنم از دست ندهید.