کرمان امین-محسن قائمی؛ در نیمه مهرماه امسال، بردسیر به عنوان یکی از میزبانان همزمان جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان انتخاب شد؛ یک ماه بعد، یعنی پانزدهم آبان‌ماه، وبلاگ کافه سینمای بردسیر، نقدی را درباره نحوه میزبانی بردسیر از این رویداد منتشر کرد که من را، به عنوان یکی از اعضای شورای برنامه‌ریزی آن جشنواره، بر آن داشت که این مطلب را بنویسم، بنابراین بهتر است مخاطبان محترم قبل از خواندن این مطلب، نقد دوستان را اینجا مطالعه بفرمایند. ضمناً یادآوری می‌کنم که آنچه در این جوابیه آمده صرفاً نظرات شخصی بنده است و ممکن است سایر اعضای تیم برگزار کننده، نظرات دیگری داشته باشند.
قبل و مهمتر از هرچیز باید خالصاً شادی عمیق خودم را از اینکه این نقد نوشته شده است ابراز کنم، اینکه جوانانی وارد فضای فرهنگ و هنر شهرستان شده‌اند که با قلمی مستعد و جسارتی قابل تحسین به نقدِ یک رویداد فرهنگی و هنری می‌پردازند جای شعف دارد و از همه این عزیزان در کافه سینمای موسسه طلوع مهر غبیرا متشکرم و البته نویسنده این نقد دقیقاً مشخص نشده که به طور ویژه از او سپاسگزار باشم.
اما نکاتی در این نقد وجود دارد که به نظرم توضیح دادن درباره آن‌ها ضروری است تا هم برای مخاطبان و هم برای نویسنده یا نویسندگان، زوایای آن رویداد شفاف‌تر شود.
۱٫ در مقدمه نقد عنوان شده جشنواره در سراسر کشور برگزار شده است که آن چنان دقیق نیست، میزبان حضوری جشنواره شهرهای «اصفهان» و «تهران» بودند و میزبانان برخط، تا روزهای نزدیک به جشنواره، فقط هشت شهرستان «مشهد، همدان، گرگان، شیراز، قم، رفسنجان، بردسیر و منطقه آزاد اروند (آبادان)» بودند و تا شروع جشنواره چند شهرستان دیگر هم اضافه شدند، از جمله شهرستان «بافت» که در متنِ دوستان به اشتباه، «جیرفت» عنوان شده است.
۲٫ در مورد اول بحثِ برگزاری جلسه نقد و بررسی یا به قول ناقد «نشست تحلیل و بررسی اثر» مطرح شده است و در مورد دوم روابط عمومی جشنواره در سه حوزه «عدم اطلاع‌رسانی صحیح درباره معرفی و اکران فیلم‌ها»، «عدم طراحی حرفه‌ای تبلیغات محیطی» و «عدم کیفیت تیزر تبلیغاتی» مورد نقد قرار گرفته است. مورد چهارم نیز به «عدم وجود بخش‌های جنبی در جشنواره» پرداخته است؛ برای توضیح درباره این موارد مقدمه‌ای لازم است: ریاست اداره فرهنگ و ارشاد بردسیر، آن طور که برای ما شرح داده‌اند، درخواست میزبانی بردسیر را رسماً به مقامات مسئول اعلام کرده بودند و وقتی که موافقت شده بود در نخستین اقدام به موسسات خصوصی، مراجعه کرده بودند اما گویا هرکدام به دلایلی نخواسته یا نتوانسته بودند همکاری کنند؛ جشنواره یک بخش مهم داشت و آن داوریِ فیلم‌ها به وسیله مخاطبان کودک و نوجوان بود و برای کسب مجوز میزبانی، لازم بود که متقاضیان تعداد قابل توجهی داور ثبت نام کنند؛ اما با پایان یافتن مهلت ثبت نام، از بردسیر حتی یک نفر هم برای داوری ثبت نام نکرده بود و به همین دلیل تقریباً به فاصله یک هفته مانده به جشنواره، از سوی استان، صراحتاً اعلام شده بود که میزبانی از بردسیر سلب شده است. در این شرایط و بازه زمانی بسیار محدود، پیشنهاد پذیرش مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای جشنواره به حمیدجان احمدی و تیم فعلی برگزاری ارائه شد، البته که ما هم مثل دوستانِ ناقد، نخستین چیزی که به ذهنمان رسید عدم تخصصمان در زمینه سینما بود (البته من در ادامه همین مطلب در چند و چون متخصص بودن عرایضی خواهم داشت)، اما چگونه می‌توانستیم نپذیریم و این فرصت مغتنم را از کودکان و نوجوانان این سرزمین سلب کنیم؟ فراموش نکنید ما آخرین گزینه جناب آقای رجایی بودیم و همه راه‌های ممکن قبلاً امتحان شده بود و به جایی نرسیده بود.
حال برگردیم به موارد یک و دو و چهار نقد دوستان، شما به فاصله یک هفته باید برآورد و تأمین اعتبار کنید، برنامه‌ریزی کنید، اطلاع‌رسانی کنید، داور کودک و نوجوان پیدا کنید و ثبت نام کنید (بماند که در این فرایند ثبت نام و گرفتن مهلت اضافه و قانع کردن دوستان در اصفهان چه مرارت‌ها که ما و جناب رجایی کشیدیم) شهرداری و فرمانداری را هماهنگ کنید، سالن را آماده کنید (آماده‌سازی سالن را نیز در ادامه خواهم گفت) چگونه می‌شود در یک هفته این کارها را انجام داد؟ حال سوال من از دوستان کافه سینما این است که شما اگر می‌توانستید چرا پا پیش نگذاشتید؟ شما طبیعتاً باید از سوی مسئولین موسسه طلوع مهر غبیرا در جریان پیشنهاد برگزاری جشنواره (که از سوی اداره ارشاد به آن موسسه ارائه شده بود) قرار گرفته باشید! مگر می‌شود به شما که به ادعای خودتان، متخصصین این حوزه هستید، خبر نداده باشند؟! پس چرا اعلام آمادگی نکردید؟ بله برگزاری جلسه نقد اگر امکانش بود، بسیار مبارک بود بخش‌های جنبی اگر فرصت برنامه‌ریزی و تامین نیروی انسانی آن‌ها وجود داشت، بسیار می‌توانست مورد توجه باشد، اما افسوس که نشد و شرایط فراهم نبود، درباره روابط عمومی هم عرض کنم که برای معرفی فیلم‌ها، ما تنها راه مؤثرمان پخش تیزر و پوستر فیلم‌ها بود و الا هیچکدام از فیلم‌ها تا زمان جشنواره اکران عمومی نداشتند که بخواهیم اطلاع دقیق و جزئی از آن‌ها داشته باشیم؛ و این کار را نیز انجام دادیم، اگر تیزر یا پوستری پخش نشد، به این دلیل بود که تا آن زمان از سوی عوامل خود فیلم هنوز منتشر نشده بود. اطلاع‌رسانی از زمان اکران‌ها هم طبق جدولی که از اصفهان برای ما رسیده بود انجام شد و اینکه در حد نوشتن در استوری اینستاگرام بوده، چندان سخن دقیقی نیست و ما جدول را سر و شکل بهتری دادیم و تا حد امکان منتشر شد. [طبق آمار روابط عمومی فضای مجازی جشنواره، در بیش از پنجاه پیج اینستاگرامی بردسیری روی هم با حدود سی هزار دنبال کننده] درباره طراحی‌ها نیز همانطور که خود دوستان اشاره‌کرده‌اند پایه طراحی، پوستر کلی جشنواره در اصفهان بود و شهرستان‌ها اجازه تغییر اساسی نداشته‌اند، فقط اطلاع‌رسانی مکان جشنواره و اضافه کردن آرم حامیان مجاز بود که انجام شد. حال اگر این تغییرات محدود می‌توانست بهتر از این باشد، بگذارید پای عدم وسع مالی جشنواره در به خدمت گرفتن طراح حرفه‌ای و بی‌استعدادی خودمان در زمینه طراحی. درباره تیزر هم بحث کمبود وقت مطرح بود، هرچند می‌پذیریم که می‌توانست و باید بهتر از این می‌بود. (بماند که شهرستانی در سطح رفسنجان نیز، علی رغم نداشتن مشکلاتی شبیه مشکلات ما، هیچکدام از این مواردی را که دوستان متوقع‌اند، با این کیفیت متصور شده، انجام نداد.)
۳٫ مخاطب مورد سوم نقدِ دوستان، اداره فرهنگ و ارشاد است اما کاش دوستان ذکر می‌کردند کدام جشنواره‌های بزرگ به بهترین شکل به وسیله کدام موسسات کارآمد انجام شده است؟ پیشنهاد دیگری هم دارم: همانطور که می‌دانید (و در نقدتان اشاره نکردید) جناب احمدی قول داده‌اند که بیلان مالی این جشنواره را با جزئیات منتشر کنند (و منتظریم که قول برخی دوستان حامی محقق شود و بدهی‌ها و هزینه‌ها تسویه شود تا به طور کامل منتشر کنیم) به آن موسسات کارآمد بفرمایید بیلان مالی جشنواره‌های بزرگی را که به بهترین شکل برگزار کرده‌اند، منتشر کنند. در ثانی، شما از کجا به سلب اعتماد اداره کل از شهرستان رسیده‌اید؟! لطفا سند ارائه کنید ما هم بدانیم، ما که در کلیت چیزی جز تقدیر و تشکر از مسئولان اداره کل نشنیدیم، شاید شما محرم اسرارید و چیزی می‌دانید که ما نمی‌دانیم، لطفا بفرمایید در کدام سخن، گزارش یا سند منتشر شده از سوی اداره کل، سلب اعتماد از شهرستان را دریافته‌اید؟!
۴٫ مورد پنجم نوشته دوستان، به بحث دیرینه ورود صنایع به بخش فرهنگ و هنر اشاره داشته است؛ که درست است، اما آسیب‌شناسی دوستان سطحی و غیرکارشناسی است؛ از قضا در همان جشنواره، از یک مسئول رده بالا دلیل این بی‌مهری صنایع نسبت به فرهنگ و هنر را جویا شدیم. (البته نگاه ما کلان و زیرساختی بود و الا اختصاص مبلغی پول را به یک رویداد فرهنگی، نمی‌توان ورود و کمک صنایع به حساب آورد و آن را چماقی کرد و در اختیار صنایع قرار داد که بر سر اهالی فرهنگ و هنر بکوبند. بحث ورود صنایع یعنی ساخت پلاتو و نگارخانه و مجتمع، یعنی راه‌اندازی موسسات و فرهنگسراهای فرهنگی و هنری و کمک‌هایی در این سطح) حدس می‌زنید جواب آن مسئول محترم چه بود؟ اختلاف شدید میان اهالی فرهنگ و هنر که باعث دردسر برای صاحبان صنایع می‌شود! آن‌ها به دنبال کم دردسرترین کارها با بیشترین بازدهی‌ها هستند. نه اینکه مثلا مبلغی جزئی به رویدادی کمک کنند و بعد از سوی ده ها نفر از همان اهالی فرهنگ مواخذه شوند که چرا به فلانی‌ها کمک کردید و به ما نکردید.
۵٫ مورد ششم به افتتاحیه سینما پرداخته است و خود چند زیر مجموعه دارد؛ در بخش اول مطرح شده که چرا افتتاحیه سینما با افتتاحیه جشنواره در یک روز اتفاق نیفتاده؟! سوال این است که چرا باید این چنین باشد؟ یکسان بودنش چه کمکی می‌کرد؟ کاش توضیح داده بودند. مورد دوم به عدم دعوت اهالی سینما و تئاتر پرداخته است، ما در این زمینه آن‌چنان بی‌برنامه هم نبودیم؛ بنا بود در روز افتتاحیه از چندی از پیشکسوتان تئاتر که در زمینه تلویزیون یا سینما نیز تجربه داشته‌اند تقدیر کنیم و هدیه‌ای بسیار ناقابل نیز تنها به رسم تقدیر از تلاش‌هایشان تدارک ببینیم، اما ناگهان بحث تقدیر از عوامل سوییپر از سوی استان به بردسیر ابلاغ شد و ما که در کمبود شدید مالی به سر می‌بردیم مجبور شدیم آن برنامه را حذف کنیم و تقدیر از عوامل سوییپر را در دستور کار قرار دهیم. اما دعوت کردن از این عزیزان حداقل برای حضور، کار درستی بود و غفلت از ناحیه ما بود؛ همین جا به سهم خود، از همه این عزیزان عذر می‌خواهم. مورد بعد اعتراض به حضور کودکان در مراسم افتتاحیه بود که به درستی به اشتباه بودن آن اشاره شده است؛ اما این مسئله به علت بی‌برنامگی در جایی دیگر رخ داد و وقتی عوامل ما از مسئولان مدرسه خواستند بچه‌ها را از همان پشت در سالن به مدرسه بازگردانند، با مقاومت آن‌ها مواجه شدند که البته آن‌ها نیز گناهی نداشتند و امکانات بازگشت برایشان فراهم نبود.
۶٫ اما سالن؛ ابتدا باید یادآور شوم که سالن بردسیر با کاربری آمفی‌تئاتر طراحی شده و اگر قرار بود این کاربری تغییر پیدا کند و تبدیل به سالن سینما شود حتماً من جز اولین کسانی بودم که به شدت معترض می‌شدم. دوستان! سالن بردسیر سالن سینما نیست، سالن نمایش فیلم است و این متفاوت است با آنچه که به نام سینما می‌شناسیم. در واقع در سطح وزارت‌خانه این تصمیم اتخاذ شده که در شهرستان‌هایی که سینما ندارند و ساخت سینما هم صرفه اقتصادی ندارد، سالن‌های موجود را با امکانات صوتی و تصویری تجهیز کنند تا شهروندان آن شهرها نیز از اکران فیلم‌های روز سینمای ایران بی‌بهره نباشند. بنابراین استانداردهایی که دوستان تعریف می‌کنند درباره سالن نمایش فیلم بردسیر مصداق ندارد. این سالن باید به گونه‌ای باشد که بتوان در آن تئاتر و کنسرت موسیقی اجرا کرد و در این حال فیلم هم اکران کرد. فعلاً این بهترین راه است؛ اما می‌خواهم همین مورد را بهانه کنم و نکته‌ای عرض کنم. ماه‌ها قبل که سرورِ سینما در شهرستان‌های بافت و بردسیر مستقر شده است، کار سخت‌افزاریِ مسئله به طور کامل انجام نشده، در جشنواره، این دو شهرستان با مشکل جدی اکران فیلم مواجه بودند و پیمان‌کار به طور اختصاصی یک تکنسین را به همراه برخی تجهیزات به کرمان فرستاد تا سرورها به اکران فیلم‌های جشنواره برسند، کاش از آن ساعت‌ها و روزها فیلمبرداری شده بود تا ببینید چه استرس و چه مرارتی کشیده شد تا اکران فیلم‌های جشنواره به مشکل برنخورَد. اگر می‌خواهید کیفیت جشنواره و اکران فیلم‌ها را با شهرستانی مقایسه کنید، بافت بهترین گزینه است، چون آن‌ها در شرایطی کاملاً مشابه با شرایط بردسیر میزبان بودند. حالا دوستان اگر علاقه‌مند هستند، کیفیت اکران فیلم‌ها را در بافت جویا شوند و آن را با بردسیر مقایسه کنند.
۷٫ درباره مسئله حضور عوامل فیلم سوییپر در بردسیر هم نکاتی گفته شده که عدم وجود جلسه تحلیل و بررسی یکی از آن‌هاست، دلیل و توجیه ما همان کمبود وقت و امکانات و نیروی انسانی برای برنامه‌ریزی چنین برنامه‌هایی است، با این وجود با یکی از عوامل فیلم این پیشنهاد را ارائه کردیم اما چون تهیه کننده و کارگردان کار در مرکز جشنواره بودند و به بردسیر نیامده بودند، موافقت نشد.
۸٫ مورد آخر را در خلال موارد بالا توضیح داده‌ام که چه شد که این مسئولیت را پذیرفتیم، اما بد نیست این توضیح ذکر شود که مراسم این چنینی دو بُعد اجرایی و تخصصی دارد و به همین دلیل دو دبیر انتخاب می‌کنند، یکی اجرایی و دیگری تخصصی. طبیعتاً دبیر اجرایی باید در امور اجرایی متبحر باشد و لزوماً کارگردان بودن یا تحصیل کردن در عرصه سینما نمی‌تواند دلیلی بر تبحر فرد در اجرائیات باشد. عمده تصمیمات اختصاصی و علمی جشنواره در تهران و اصفهان گرفته شده بود و در شهرستان‌ها بحث امور اجرایی مطرح بود نه تصمیم‌گیری تخصصی. تیم اجرایی جشنواره نیز تجربیاتی در زمینه اجرایی داشته و دارند که دوستان می‌توانند با یک پرس و جو، از سوابق اجرایی این تیم مطلع شوند. حیطه‌های اجرا و تخصص از هم جدا هستند و طبیعتاً توانایی‌های متفاوتی را هم نیاز دارند؛ با این وجود ،می‌توانید درباره سوابق بعضی اعضای تیم اجرایی در عرصه تئاتر هم پرس و جویی کنید، خالی از لطف نیست.
به امید تداوم حرکت خوب شما در کافه سینما
